Η ανακοίνωση της διάγνωσης μιας χρόνιας νόσου είναι πράγμα δύσκολο : δύσκολο για τον ασθενή και εξίσου δύσκολο για το γιατρό. Μπορεί όμως να αποτελέσει μια θετική εμπειρία για όλους, αν γίνουν οι σωστοί χειρισμοί. Πριν αρχίσουμε, πρέπει να δεχτούμε ότι ασφαλώς μια τέτοια ανακοίνωση είναι «κακά μαντάτα» και το γεγονός αυτό δεν αλλάζει όσο κι αν θέλουμε. Δεν μπορούμε λοιπόν να προσποιηθούμε ότι δεν υπάρχει πρόβλημα.

Συχνά η ανακοίνωση της διάγνωσης γίνεται με πολύ κακό τρόπο και μετά αρχίζουν οι δικαιολογίες για το αν πρέπει ο ασθενής να ξέρει την αλήθεια, δικαιολογίες που μπορούν να χαρακτηριστούν μόνο ως μύθοι.

ΜΥΘΟΣ 1 : «Δεν το αντέχουν»

Αρκετές γενεές πριν, υπήρχαν κάποιες κοινές δοξασίες ανάμεσα στους ασθενείς και τους γιατρούς που δυσκόλευαν τη συζήτηση γύρω από τα «κακά μαντάτα». Οι ασθενείς ήταν συνήθως στα χέρια των συγγενών τους που αναλάμβαναν εκείνοι την επικοινωνία με το γιατρό, στον οποίο έλεγαν τι έπρεπε να πει στον ασθενή, με τη δικαιολογία ότι «δεν θα αντέξει να ακούσει όλη την αλήθεια».

Στην πραγματικότητα, σπανιότατα βρίσκεται κάποιος που δεν αντέχει την αλήθεια. Σίγουρα δεν αρέσει σε κανέναν, αλλά ο περισσότερος κόσμος μαθαίνει να αντιμετωπίζει την κατάσταση. Αντίθετα, είναι πολύ πιο δύσκολο για τους ασθενείς να αντιμετωπίσουν καταστάσεις, όταν αισθάνονται ότι δεν ξέρουν όλη την αλήθεια.

Έτσι ο Μύθος 1 καταρρίπτεται : αντέχουν ν΄ ακούσουν την αλήθεια.

Είναι σκληρό και μπορεί να χρειαστεί χρόνος για να το αποδεχτεί ο ασθενής, αλλά είναι πολύ καλύτερο από το να ξέρει ότι κάτι «τρέχει» και κανένας δεν είναι διατεθειμένος να του πει την αλήθεια.

ΜΥΘΟΣ 2 : «Αν δε σου το πω, δεν θα το ξέρεις»

Ο Dr Sandy Burnfield, γιατρός που έχει κι ο ίδιος ΠΣ, ρώτησε πολλούς Ασθενείς με ΠΣ το πως έμαθαν το τι έχουν. Πολλοί του είπαν ότι το έμαθαν τυχαία από άλλους, άλλοι με τεχνάσματα ή διαβάζοντας κρυφά την έκθεση του γιατρού τους.

Κανείς ασθενής δεν είναι χαζός ή παθητικός δέκτης της κατάστασής του. Θα μάθει οπωσδήποτε, με κάποιο τρόπο, για το πρόβλημά του, ιδίως όταν αισθάνεται ότι υπάρχει πληροφόρηση που δεν του δίνεται. Τότε θα ψάξει μόνος του να τη βρει.

ΜΥΘΟΣ 3 : «Μην ανησυχείς. Άσε με να ανησυχώ εγώ για σένα»

Το μεγαλύτερο πατερναλιστικό παράδοξο είναι ότι  επιλέγουν να ανησυχούν οι γιατροί στη θέση των ασθενών τους. Ακόμη και όταν δεν είναι σίγουροι για το τι συμβαίνει, οι ασθενείς  ξέρουν ότι υπάρχει κάποιο πρόβλημα, γι΄ αυτό άλλωστε επισκέφθηκαν τον γιατρό. Θα ανησυχούν, άσχετα από το αν μάθουν την αλήθεια ή όχι. Αν δεν τους εξηγήσει ο γιατρός το τι υποψιάζεται ή σκέφτεται, τότε θα βγάλουν δικά τους συμπεράσματα που είναι πάντοτε χειρότερα απ΄ αυτό που φαντάζονται οι γιατροί.

Οι ασθενείς έχουν κι αυτοί το δικαίωμα να ανησυχούν.

ΜΥΘΟΣ 4 : «Οι ασθενείς με ΠΣ είναι καλύτερα να μην ξέρουν»

Είναι αλήθεια ότι η ΠΣ μπορεί να έχει ήπια μορφή και χωρίς τη διάγνωση θα μπορούσαν αυτοί οι άνθρωποι να συνεχίσουν την ζωή τους απρόσκοπτα, χωρίς το βάρος ενός αβέβαιου μέλλοντος. Όμως από τις συζητήσεις με ασθενείς ξέρουμε ότι τους πείραξε το γεγονός ότι δεν ενημερώθηκαν για το πρόβλημά τους, ακόμη και στις περιπτώσεις που δεν τους δημιούργησε δυσκολίες για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Πρόκειται για τη ζωή τους, για το δικό τους νευρικό σύστημα, για τη δική τους αρρώστια.

ΜΥΘΟΣ 5 : «Δεν υπάρχει καλός τρόπος να ανακοινώσεις “κακά μαντάτα“»

Αν δεχτούμε ότι οι ασθενείς  θέλουν να ξέρουν το τι ακριβώς τους συμβαίνει κι ότι η ΠΣ είναι ένα τραυματικό γεγονός που αλλάζει τη ζωή τους, κι όλο αυτό πρέπει να το συνοψίσουμε σε μια συζήτηση πρόσωπο με πρόσωπο ανάμεσα σε δυο ανθρώπους, τότε σίγουρα καταλαβαίνουμε ότι μπορεί να πάει καλά ή όχι και τόσο καλά.

Αυτή την ώρα μπορούμε να προσπαθήσουμε να κάνουμε την τόσο δύσκολη συζήτηση όσο καλύτερη γίνεται, αναγνωρίζοντας ότι πρόκειται για μια πολύ δύσκολη κατάσταση σαν κάποιος να έχει καρκίνο, Αλτζχάιμερ, AIDS ή, στην περίπτωσή μας, ΠΣ

Επικοινωνούμε αποτελεσματικά: Πάρε την ευθύνη για την Ζωή σου

(Της Έφης Σίμου, Αν. Καθηγήτριας Επικοινωνίας και ΜΜΕ στη Δημόσια Υγεία. Τμήμα Πολιτικών Δημόσιας Υγείας. Σχολή Δημόσιας Υγείας. ΠΑΔΑ)

H επικοινωνία είναι βασική παράμετρος σε κάθε δυνατή σχέση και η αποτελεσματική επικοινωνία με επίκεντρο τον ασθενή είναι το κλειδί για την ποιοτική φροντίδα, την ικανοποίηση γιατρών και ασθενών.

Η καλή επικοινωνία είναι επίσης απαραίτητη για την ενημερωμένη συγκατάθεση και την αποτελεσματική συμμετοχή των ασθενών στη λήψη αποφάσεων, όσο και ένα μέσο για την αποφυγή λαθών στη διάγνωση, για τη αποτελεσματική διαχείριση των συμπτωμάτων και της αυτοφροντίδας των ασθενών.

Επιπλέον, η επικοινωνία με επίκεντρο τον ασθενή είναι ηθικά και κοινωνικά σημαντική και μπορεί να οδηγήσει στην άμβλυνση των ανισοτήτων στην πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας.

Ένας καλά ενημερωμένος ασθενής είναι καλύτερος ασθενής. Οι ασθενείς οι οποίοι έχουν εκπαιδευτεί να κάνουν τις σωστές ερωτήσεις και συμμετέχουν στη λήψη της κλινικής απόφασης έχουν καλύτερα θεραπευτικά αποτελέσματα και καλύτερη ποιότητα ζωής.

Η ειλικρινής συζήτηση με τον γιατρό και άλλους επαγγελματίες υγείας μπορεί να λυτρώσει από την αβεβαιότητα και την ανασφάλεια της ασθένειας και να γκρεμίσει το τείχος της ασυνεννοησίας, με το οποίο βρισκόμαστε αντιμέτωποι, όταν απαιτείται να πλοηγηθούμε σε ένα πολύπλοκο και κατακερματισμένο υγειονομικό σύστημα.

Τέλος δεν θα πρέπει να ξεχνάμε μια συγκλονιστική αλήθεια: από τη στιγμή που ο ασθενής φεύγει από το γραφείο του γιατρού ή το νοσοκομείο, είναι στο σπίτι του μόνος ή με την οικογένεια του, η οποία επίσης, τις περισσότερες φορές, στερείται εξειδικευμένων γνώσεων.

Θα πρέπει, λοιπόν, οι ασθενείς να ενθαρρύνονται να κάνουν  τις σωστές ερωτήσεις και να εκφράσουν ελεύθερα τις απορίες, τις ανησυχίες και τα συναισθήματά τους, ώστε όταν μείνουν μακριά από τις υπηρεσίες ιατρικής περίθαλψης, να μπορούν να διαχειριστούν μόνοι τους και αποτελεσματικά την ασθένεια.

Στόχος της εκστρατείας ενημέρωσης για την επικοινωνία γιατρού- ασθενούς και τη συμμετοχή των ασθενών στη λήψη αποφάσεων «MedandMe» είναι η ενημέρωση, τόσο των επαγγελματιών υγείας, όσο και των ασθενών για την καθοριστική επίδραση της αποτελεσματικής επικοινωνίας, στη βελτίωση των διαπροσωπικών σχέσεων, αλλά κυρίως στην έκβαση του θεραπευτικού αποτελέσματος, στην ποιότητα ζωής του ασθενούς, καθώς και στη μείωση των δικαστικών προσφυγών και της δυσαρέσκειας από το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης.

H ΠΟΑμΣΚΠ συνεργάζεται και υποστηρίζει την εκστρατεία ενημέρωσης Med & me καθώς πρεσβεύει πως η άποψη του ασθενούς πρέπει να λαμβάνεται υπόψη από τους επαγγελματίες υγείας, και τους Φορείς χάραξης πολιτικής υγείας για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.

Ενημερωθείτε και μάθετε περισσότερα στο www. medandme.gr https://medandme.gr/